Systematyczne przeglądy piśmiennictwa pokazują, że przewlekły ból brzucha to problem dotyczący 15-20 proc. dzieci głównie w wieku 4-6 lat i nastolatków, częściej dziewcząt niż chłopców. W ok. 90 proc. przypadków mają one charakter czynnościowy.

„Przewlekły ból brzucha nie musi mieć charakteru ciągłego — może się utrzymywać stale, ale też nawracać okresowo. Co do czasu trwania nie ma jasności. W jednym z dość starych dokumentów amerykańskich, bo z 2005 r., mowa jest, że to ból trwający klinicznie powyżej miesiąca. Ma podłoże organiczne lub czynnościowe, ale zdecydowanie przeważa to drugie” — mówi dr n. med. Marcin Dziekiewicz z Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Rozpoznanie przyczyny przewlekłego bólu brzucha u dziecka

Decydującą rolę w postępowaniu diagnostycznym w przewlekłych bólach brzucha odgrywa dobrze zebrany wywiad i podstawowe badanie przedmiotowe. Wywiad ma m.in. na celu wykluczenie objawów alarmowych (tzw. czerwonych flag), które powinny skłonić do bardziej wnikliwej i intensywnej diagnostyki. Objawy alarmowe to: objawy wybudzające ze snu, utrata masy ciała, stany gorączkowe,
krwawienie z przewodu pokarmowego, opóźnienie/zahamowanie dojrzewania płciowego, nawracające afty w jamie ustnej.

Czujność powinien wzbudzić również dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób autoimmunizacyjnych, zakażenia Helicobacter pylori.

Bardzo ważne są charakter i lokalizacja bólu.

Ból w nadbrzuszu wskazuje na: zakażenie H. pylori, dyspepsję czynnościową, przewlekłe zapalenie trzustki.

Jeżeli ból jest odczuwany w lewym dole biodrowym — wskazuje na zaparcie, w prawym — chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Jak mówi dr Dziekiewicz, problem z lokalizacją bólu polega na tym, że większość pacjentów wskazuje na okolice pępka, co nie skłania lekarza do myślenia o jakiejś konkretnej jednostce chorobowej. Charakter bólu może mieć związek z dietą, konkretnymi produktami żywnościowymi (alergia pokarmowa, nietolerancja laktozy/fruktozy, celiakia, NZJ, NCGI, przewlekłe zapalenie trzustki, dyspepsja czynnościowa).

Ustąpienie/zmniejszenie nasilenia objawów po wypróżnieniu może wskazywać na zespół jelita drażliwego i większość chorób przebiegających z zaburzeniami rytmu wypróżnienia. Bristolska skala uformowania stolca wyróżnia siedem jego typów. Warto z niej korzystać, ponieważ pozwala uniknąć kłopotliwych dla pacjenta czy jego rodziców pytań.

Czytaj więcej

Iwona Kazimierska