Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 2020 r. są Harvey J. Alter, Michael Houghton i Charles M. Rice za odkrycie wirusa powodującego zapalenie wątroby typu C (HCV).

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny była trzecim wyróżnieniem wymienionym w testamencie Alfreda Nobla. Wynalazca m.in. dynamitu aktywnie interesował się badaniami medycznymi. Poprzez Karolinska Institutet nawiązał kontakt ze szwedzkim fizjologiem - Jönsem Johanssonem. Ok. 1890 roku Johansson przez krótki czas pracował nawet w laboratorium Nobla w Sevran we Francji.

Medyczny Nobel jest wręczany od początku trwania konkursu, czyli od 1901 roku. Za wybór laureata odpowiada złożone z 50 członków Zgromadzenie Noblowskie, działające przy Królewskim Karolińskim Instytucie Medyczno-Chirurgicznym. Dotychczas przyznano w sumie 110 nagród w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Nagrody nie przyznano dziewięciokrotnie, mniej Nobli ogłoszono m.in. w czasie trwania I i II Wojny Światowej.

Nagroda Nobla 2020 - laureaci w dziedzinie fizjologii lub medycyny

Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 2020 r. są Harvey J. Alter, Michael Houghton i Charles M. Rice za odkrycie wirusa powodującego zapalenie wątroby typu C (HCV).

O komentarz do tegorocznej nagrody poprosiliśmy prof. dr hab. n. med. Dominikę Nowis, kierownik Laboratorium Medycyny Doświadczalnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

W połowie lat 70. XX w. Harvey J. Alter wykazał, że większość przypadków wirusowego zapalenia wątroby po transfuzji krwi nie ma związku z zakażeniem wirusowego zapalenia wątroby typu A lub B. Dopiero w 1987 r. Michael Houghton zastosował nową metodę klonowania molekularnego do zidentyfikowania nieznanego patogenu. Rok później Alter potwierdził obecność wirusa HCV w próbce. Z kolei Charles M. Rice odkrył sekwencję genetyczną tego wirusa.

"Tegoroczni nobliści odkryli i opisali wirus zapalenia wątroby typu C. To odkrycie miało ogromny wymiar praktyczny. Dzięki niemu mamy badania przesiewowe oraz leki, z pomocą których można wyleczyć chorych"- powiedziała prof. dr hab. n. med. Dominika Nowis, kierownik Laboratorium Medycyny Doświadczalnej WUM.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny - najmłodszy laureat miał 32 lata

Do tej pory najmłodszym laureatem w dziedzinie fizjologii lub medycyny jest Frederick G. Banting. Miał zaledwie 32 lata, kiedy w 1923 r. otrzymał nagrodę za odkrycie insuliny, co było przełomem w leczeniu cukrzycy. Z kolei najstarszym laureatem jest Peyton Rous, który Nobla otrzymał w wieku 87 lat (w roku 1966, za badania na rakotwórczą rolą niektórych wirusów kancerogennych).

Choć z Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny są łączone nazwiska naukowców, którzy pochodzą z Polski, to dotąd nie mieliśmy swojego laureata. Dane z ujawnionych archiwów dowodzą, że najczęściej zgłaszanym do tego wyróżnienia polskim naukowcem był Rudolf Weigl (75 nominacji w ciągu niespełna 10 lat). Ten bakteriolog i zoolog niemieckiego pochodzenia zasłynął głównie jako wynalazca pierwszej na świecie skutecznej szczepionki przeciwko tyfusowi plamistemu.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny - kto triumfował przed rokiem?

Nagroda Nobla 2019 w dziedzinie medycyny i fizjologii trafiła do Brytyjczyka Petera J. Ratcliffa i dwóch Amerykanów - Williama G. Kaelina Jr. i Gregga L. Semenzy za odkrycie procesów wyczuwania przez komórki stężenia tlenu w środowisku i adaptowania się do jego zmian. Nagrodzeni naukowcy zidentyfikowali maszynerię molekularną, która reguluje aktywność genów w odpowiedzi na różne poziomy tlenu. To odkrycie ze styku trzech dziedzin: fizjologii, onkologii i patofizjologii, które - jak uzasadnił Komitet Noblowski - "utorowało drogę dla nowych obiecujących strategii walki z anemią, nowotworami i wieloma innymi chorobami".

Ewa Kurzyńska